Απ' ό,τι Φαίνεται το Αντιρατσιστικό Νομοσχέδιο δεν θα Αντιμετωπίσει τον Ρατσισμό στην Ελλάδα
Photo via flickr
Μετά από την σκανδαλώδη απόφαση για τους μετανάστες στη Μανωλάδα και την ώρα που τα στελέχη της Χρυσής Αυγής περνάνε το κατώφλι σε περιφέρειες και δήμους για την ορκωμοσία τους-με χειροπέδες ή και χωρίς, στην Βουλή ακόμα δεν μπορούν να βρουν άκρη με το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο που τους ταλαιπωρεί μήνες τώρα και πάει από αναβολή σε αναβολή. Ένα νομοσχέδιο που περιορίζεται στην αντιμετώπιση του ρατσιστικού λόγου, ενώ ξεχνάει την ρατσιστική βία, την ίδια ώρα που στους δρόμους της Αθήνας επιστρέφουν οι επιθέσεις μίσους.
Τελικά όμως θα βοηθήσει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο να αντιμετωπίσουμε το ρατσισμό; Ο Δημήτρης Χριστόπουλος δικηγόρος κι αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου υποστηρίζει ότι πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο να μην δώσουμε «το δικαίωμα σε αυτούς που κυκλοφορούν τη νύχτα και μαχαιρώνουν να μας λένε ότι την ημέρα δεν τους αφήνουμε να μιλήσουν ελεύθερα».
VICE: Γιατί είναι τόσο δύσκολο να ψηφιστεί το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο στην Ελλάδα; Τι ακριβώς περιλαμβάνει;
Δημήτρης Χριστόπουλος: Το νομοσχέδιο αυτό χτυπάει μερικά ρατσιστικά αντανακλαστικά. Φαίνεται πως η εκφορά ρατσιστικού ή μισαλλόδοξου λόγου είναι ένα κεκτημένο δικαίωμα από αυτούς που κυβερνάνε ή αυτούς που υποστηρίζουν αυτούς που κυβερνάνε και για το λόγο αυτό υπάρχει μία έντονη δυστοκία, η οποία συνοψίζεται στο ότι νομοσχέδιο αυτό έχει τρεις φορές πάει κι έχει έρθει χωρίς να έχει ψηφιστεί. Το νομοσχέδιο αυτό προσπαθεί να ψηφιστεί σε μία χώρα που μπορείς να λες ότι θες για τους Αλβανούς, τους γκέι, τους μουσουλμάνους, τους Εβραίους, αφού ο ρατσιστικός λόγος είναι κάτι που θεωρείται λίγο πολύ ως μαγκιά. Γι’ αυτό το νομοσχέδιο έχει ένα νόημα, από την άλλη όμως εγείρονται πάρα πολλά ζητήματα που αφορούν την ελευθερία της έκφρασης.
Πρώτον, στο όνομα της μη προσβολής μίας ομάδας, δεν μπορούμε να πούμε ότι κάποιος δεν μπορεί να λέει οτιδήποτε. Δηλαδή σκεφτείτε εγώ να βγω να πω ότι οι Έλληνες είναι τεμπέληδες, όπως πιστεύουν οι βόρειοι Ευρωπαίοι. Αυτό αν με ρωτήσετε αν είναι ρατσισμός, θα σας πω πως είναι ρατσισμός. Αν με ρωτήσετε αν αυτό πρέπει να ποινικοποιηθεί, θα σας πω πως προς Θεού δεν πρέπει να ποινικοποιηθεί. Δεν είναι δυνατόν να οδηγηθούμε σε μία κοινωνία που ποινικοποιεί κάθε εκφορά ρατσιστικού λόγου. Πρέπει ο ρατσιστικός λόγος να ποινικοποιηθεί; Ναι, αλλά υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Ποιες είναι αυτές; Όταν εκφέρεται από ανθρώπους που έχουν δημόσια εξουσία. Άλλο να κάθεστε εσείς το βράδυ, να πίνετε ένα κρασί με το φίλο σας ή με τη φίλη σας και να πείτε «ρε συ οι μουσουλμάνοι το παρακάνουν, μου φαίνονται πολύ συντηρητικοί», κι άλλο να βγείτε σε ένα μεγάλο τηλεοπτικό κανάλι και να αρχίζετε να υβρίζετε τους μουσουλμάνους, χρησιμοποιώντας τη δημόσια εξουσία που σας δίνει η θέση σας.
Δεύτερον, ο λόγος δεν αρκεί να είναι προσβλητικός, πρέπει και να προκαλεί στη βία. Δηλαδή να βγείτε να πείτε όχι απλώς ότι οι Τούρκοι, οι Έλληνες, οι Αλβανοί, οι Άγγλοι, οι Πορτογάλλοι, οι Γερμανοί είναι κακοί, χαζοί, τεμπέληδες, αλλά αυτός ο λόγος να διεγείρει τον κόσμο να χρησιμοποιήσει βία εναντίον τους. Το τρίτο είναι να δημιουργεί εξατομικευμένη προσβολή. Να προσβάλλομαι προσωπικά από αυτό που λες. Όχι να μου θίξεις το χωριό μου, και να πω είναι δικό μου το χωριό άρα με προσβάλλεις κι εμένα.
Από αυτές τις τρεις προϋποθέσεις λοιπόν λέει ότι μπορούμε να φτιάξουμε ένα από τα λεγόμενα «anti-hate speech» νομοσχέδια.
Τι ελλείψεις έχει το νομοσχέδιο;
Περιλαμβάνει μία διευρυμένη ποινικοποίηση του ρατσιστικού λόγου, αλλά δεν αναφέρεται καθόλου στη ρατσιστική βία. Και το πρόβλημά μας στην κοινωνία μας δεν είναι τόσο ο λόγος. Εδώ ο κόσμος μπορεί να φάει ξύλο επειδή είναι πιο μελαμψός από τους άλλους ή επειδή είναι ομοφυλόφιλος. Άρα πρέπει να ιεραρχίσουμε τι δεν πάει καλά. Ιεραρχώντας τι δεν πάει καλά στην κοινωνία, θα δούμε ότι υπάρχει ρατσιστική βία. Βία με κίνητρο την καταγωγή, τη σεξουαλική προτίμηση, την θρησκευτική πίστη κάθε ατόμου. Με την έννοια αυτή λοιπόν πρέπει να δούμε αν πρέπει η βία η οποία προέρχεται από ρατσισμό να την τιμωρήσουμε περισσότερο από την απλή βία. Για να το πούμε απλά: Πρέπει να τιμωρήσουμε περισσότερο έναν που τσακώθηκε στο καφενείο κι έπαιξε μπουνιές για το ποδόσφαιρο από κάποιον που πλάκωσε έναν άλλον επειδή είναι Έλληνας ή Αλβανός; Αυτό είναι το ερώτημα που συνοψίζει η συζήτησή μας.
Τι προβλέπει το νομοσχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης ανάμεσα στα ομόφυλα ζευγάρια;
Δεν προβλέπει τίποτα. Αυτό είναι μία άλλη ιστορία που απλά θέλουν να την βάλουν εκεί. Το σύμφωνο συμβίωσης προβλέφθηκε πριν από 7-8 χρόνια, αλλά αποκλείστηκαν από αυτό τα ομόφυλα ζευγάρια. Έρχεται λοιπόν ένα καμπανάκι από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που λέει κύριε δεν μπορείς να κάνεις σύμφωνο συμβίωσης και να το προβλέψεις μόνο για τα ετερόφυλα κι όχι για τα ομόφυλα ζευγάρια. Εξάλλου τα περισσότερα σύμφωνα συμβίωσης στην Ευρώπη γίνονται ακριβώς επειδή δεν δίνεται η δυνατότητα του γάμου στα ομόφυλα ζευγάρια. Σε κάθε περίπτωση, το σύμφωνο συμβίωσης είναι κάτι το οποίο πρέπει να προβλέπεται για όλους ανεξαρτήτως φύλου και με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σε βάρος της Ελλάδας θα πρέπει να συμμορφωθεί και η ελληνική νομοθεσία σε αυτό. Όμως έχω την εντύπωση ότι δεν θα υπάρχει ψήφιση τώρα επειδή υπάρχουν πολύ μεγάλες αντιδράσεις.
Μπορούμε να καταπολεμήσουμε το ρατσισμό με ένα νομοσχέδιο;
Όχι. Ο ρατσισμός δεν είναι νομικό γεγονός το οποίο αλλάζει με ένα νομοσχέδιο. Απλά ένα νομοσχέδιο είναι καλό να υπάρχει στην φαρέτρα κατά του ρατσισμού. Ο αγώνας εναντίον του ρατσισμού δεν μπορεί να είναι μόνο ένας νομικός αγώνας. Είναι ένας πολιτικός αγώνας, ένας κοινωνικός αγώνας κι ένας ιδεολογικός αγώνας. Αν τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο και μαθαίνουν ρατσιστικά κηρύγματα, τι να καταπολεμήσεις με ένα νομοσχέδιο; Χρειάζεται δουλειά στο πεδίο της εκπαίδευσης, της κοινωνίας, της πολιτικής και της επικοινωνίας και φυσικά χρειάζεται και δουλειά στο πεδίο του νόμου.
Θα αλλάξει κάτι στη ζωή μας το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, στις ζωές των ανθρώπων που δέχονται επιθέσεις; Και θα συμβάλλει στην προσπάθεια εξάρθρωσης της Χρυσής Αυγής;
Όχι δεν το πιστεύω. Πιστεύω απλά ότι θα είναι ένα μήνυμα. Δεν είναι κάτι που θα αλλάξει ριζικά τις ζωές μας. Μπορεί να πει κανείς ότι είναι πολύ κουβέντα για το τίποτα. Αυτό το νομοσχέδιο ακόμα κι αν ψηφιστεί δεν πρόκειται να αλλάξει ριζοσπαστικά την κατάσταση. Δεν είναι όπως ο ΕΝΦΙΑ που θα πρέπει μεθαύριο να πληρώσουμε. Και ούτε είναι ένα νομοσχέδιο που σχετίζεται με την ιστορία της Χρυσής Αυγής, παρά μόνο επικοινωνιακά. Αυτό που θα συνδεόταν με την υπόθεση της Χρυσής Αυγής θα ήταν να περάσει ένας νόμος, ο οποίος θα προέβλεπε ότι η βία που έχει ως κίνητρο τον ρατσισμό τιμωρείται βαρύτερα από την βία που δεν είναι ρατσιστική. Αν γίνει αυτό, τότε θα αλλάξουν τα πράγματα. Αυτό το νομοσχέδιο δεν περιλαμβάνει κάτι τέτοιο. Όμως πρέπει να προσέξουμε γιατί δεν πρέπει να δώσουμε το δικαίωμα σε αυτούς που τη νύχτα κυκλοφορούν και μαχαιρώνουν να μας λένε ότι τη μέρα δεν τους αφήνουμε να μιλήσουν ελεύθερα.
http://www.vice.com/gr/read/antiratsistiko-nomosxedio