Το «βαθύ κράτος» στη σημερινή Ελλάδα και η Ακροδεξιά
Η έρευνα του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις νήσος
Πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις νήσος, ο τόμος Το «βαθύ κράτος» στη σημερινή Ελλάδα και η Ακροδεξιά. Αστυνομία, Δικαιοσύνη, Στρατός, Εκκλησία.
Ο τόμος αποτυπώνει τα συμπεράσματα μιας έρευνας που έγινε από το Ίδρυμα
Ρόζα Λούξεμπουργκ, με θέμα τη διείσδυση της Άκρας Δεξιάς στους τέσσερις
αυτούς πολιτειακούς θεσμούς. Καθώς τα συμπεράσματα της έρευνας έχουν,
εκτός από των άλλων, άμεσο πολιτικό ενδιαφέρον, απευθυνθήκαμε στον
συντονιστή της έρευνας και επιμελητή του τόμου Δημήτρη Χριστόπουλου
(Πάντειο Πανεπιστήμιο) και στους ερευνητές Κλειώ Παπαπαντολέων
(δικηγόρο, υπ. δρ συνταγματικού δικαίου Παν. Αθηνών), Δημοσθένη
Παπαδάτο-Αναγνωστόπουλο (υπ. δρ πολιτικής επιστήμης Παν. Αθηνών),
Αλέξανδρο Σακελλαρίου (δρ. κοινωνιολογίας, μεταδιδακτορικό ερευνητή,
Πάντειο) και Δημήτρη Κουσουρή (δρ. Ιστορίας, μεταδιδακτορικό ερευνητή,
Παν. της Κωνσταντίας). Τους ζητήσαμε να μας απαντήσουν στο ερώτημα ποιο
είναι το καινούργιο που κομίζει η έρευνα, ποια είναι η ιδιαιτερότητα του
τομέα που μελέτησαν (τον Δ. Κουσουρή, που μελέτησε την ιστορική
διάσταση, τον ρωτήσαμε αν η Χρυσή Αυγή αποτελεί τομή ή συνέχεια στην
ιστορία της ελληνικής Ακροδεξιάς).
ΕΝΘΕΜΑΤΑ
.
Τι μας χρησιμεύει η έρευνα αυτή
του Δημήτρη Χριστόπουλου
Αντιδικτατορική αφίσα του Γιώργου Αργυράκη
Απαντώντας
στο ερώτημα «γιατί έγινε αυτή ή έρευνα», θα πω ότι η άνοδος της Άκρας
Δεξιάς απασχολεί την πολιτική επιστήμη, εδώ και μερικά χρόνια στην
Ευρώπη, εσχάτως και στην Ελλάδα. Και την απασχολεί είτε αυτοτελώς είτε
εστιασμένη στα κατεξοχήν ιδεολογικά συστατικά της Ακροδεξιάς, κυρίως τον
ρατσισμό. Η έμφαση στον ρατσισμό οφείλεται στο ότι πανευρωπαϊκά, από τα
μέσα της δεκαετίας του 1970 σε γενικές γραμμές, η θρυαλλίδα για την
ακροδεξιά επέλαση ήταν ο αντιμεταναστευτικός λόγος και ο ρατσισμός – ενώ
από το Μεσοπόλεμο και κάποια χρόνια μετά ήταν ο εθνικισμός και ο
αντικομμουνισμός. Ενώ, ωστόσο, οι έρευνες στο πεδίο της πολιτικής
κουλτούρας του εκλογικού σώματος και της κοινής γνώμης δεν είναι λίγες, η
έρευνα που αφορά τη διείσδυση της Ακροδεξιάς στο κράτος είναι μάλλον
ισχνή. Κι αυτό διότι εδώ τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, τόσο στο πεδίο
του εντοπισμού όσο και της συναρμολόγησης του παζλ. Πότε συζητάμε για
«θύλακες» πότε για «μεμονωμένα περιστατικά»; Αυτό έχει κρίσιμη σημασία
σε μια χώρα όπως η Ελλάδα όπου η ακροδεξιά διείσδυση στο κράτος έχει
μεγάλο ιστορικό βάθος. Έχει λοιπόν σημασία σήμερα να αναδείξουμε τι νέο
κομίζει η συγκυρία που βιώνουμε στο επίπεδο της ακροδεξιάς διείσδυσης,
πόσο το «νέο» είναι συνέχεια του παρατεταμένου (ως το 1974) Εμφυλίου –
με άλλα λόγια, ποιες είναι οι τομές και οι συνέχειες εκείνου που
ονομάζουμε «βαθύ κράτος» (και επιλέξαμε αυτό τον όρο, καθώς το
«παρακράτος» φέρει άλλες συνδηλώσεις, δημιουργώντας λανθασμένους
συνειρμούς). Οι τέσσερις πολιτειακοί θεσμοί (αστυνομία, δικαιοσύνη,
στρατός και Εκκλησία) που εξετάζονται, ακριβώς σε αυτήν την προοπτική
μελετώνται.
Αυτό που
προκύπτει, νομίζω, από την έρευνα είναι ότι δεν χρειάζεται εφησυχασμός
ούτε όμως και πανικός. Το να λέμε, όπως αυτοί που κυβερνούν, ότι όλα
είναι «μεμονωμένα περιστατικά», το θεωρώ απαράδεκτο. Εξίσου προβληματικό
είναι ωστόσο να χαρίζουμε σύσσωμο το ελληνικό κράτος στους φασίστες,
όπως ενίοτε ακούμε στους κόλπους της Αριστεράς. Υπάρχει και
δημοκρατική κουλτούρα στους θεσμούς, και δεν πρέπει αν την υποτιμάμε· η
σημερινή συγκυρία όμως δεν τη βοηθά. Γι’ αυτό, η κρίσιμη λέξη είναι επαγρύπνηση.
Χρειάζεται πολιτική βούληση, υπομονή αλλά και θεσμικές παρεμβάσεις
θωράκισης της δημοκρατίας για να ξεριζωθεί το κακό· και γι’ αυτό ακριβώς
χρειάζεται μια πρώτη εκτίμηση της έκτασής και της διείσδυσής του. Η
έρευνα αυτή τη σκοπιμότητα υπηρετεί.
http://enthemata.wordpress.com/2014/10/19/vathikratos/#more-16420