Στο ρίσκο της κρίσης
Προδημοσίευση από το βιβλίο του Δημήτρη Χριστόπουλου που θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια
→Ο Δημήτρης Χριστόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο και αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (FIDH)
Γιατί
οι μεταρρυθμίσεις είναι μια έννοια ζωτική για την Αριστερά; Ποια μπορεί
να είναι μια ρεαλιστική και ταυτόχρονα ανθρώπινη διαχείριση του
μεταναστευτικού; Ποιοι δικαιούνται την ελληνική ιθαγένεια; Τι τιμωρεί η
δημοκρατία; Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τον
νεοναζισμό, υπερβαίνοντας ενίοτε την τομή «Μνημόνιο – αντιμνημόνιο»;
Πόσο αυτόνομος είναι ο αγώνας για τα δικαιώματα σε συνθήκες κρίσης;
Γιατί η ασφάλεια και η ελευθερία δεν είναι έννοιες αντιθετικές; Αυτά
είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέλει να απαντήσει το βιβλίο.
Μεταξύ λοιπόν του νεοφιλελεύθερου ασκητισμού της λιτότητας στον οποίο με οδυνηρή ευλάβεια μπήκαμε τα τελευταία χρόνια και της (εξίσου νεοφιλελεύθερης) ευδαιμονίας της κατανάλωσης που για αρκετούς –όχι όλους βέβαια– κυριαρχούσε μέχρι πριν λίγο καιρό, νομίζω ότι υπάρχει δρόμος που με ευθύνη και αποφασιστικότητα καλούμαστε να χαράξουμε. Δεν είναι φυσικά τυχαίο ότι μερικοί από εκείνους που διακονούσαν το ασύστολο καταναλωτικό πνεύμα του καπιταλισμού τώρα έχουν αναλάβει το ρόλο του ηθικολόγου πάστορα που θεραπεύει το άρρωστο ελληνικό σώμα, τιμωρώντας έτσι τον απείθαρχο μαθητή του ευρωπαϊκού Νότου.
Είναι λοιπόν ώρα για κριτική. Μόνον έτσι έχουμε ελπίδες να γλιτώσουμε από τον πολιτικό αταβισμό, να αποκρούσουμε την πιο αποκρουστική εκδοχή του ακροδεξιού εξτρεμισμού αλλά και τον μονόδρομο του νεοφιλελεύθερου ριζοσπαστισμού, που εκβιάζει την ανθρώπινη κρίση υπαγορεύοντας τη «μη σκέψη» ως τη μόνη σκέψη. Αυτή την προοπτική θέλει να υπηρετήσει το βιβλίο.
[…] Η διαχείριση της κρίσης που βιώνουμε ωθεί τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις σε πολιτικές υψηλού ρίσκου. Επομένως, και όσους αντιστέκονται, είτε διά του διανοητικού εκτοπίσματος του επιχειρήματος είτε διά της υλικής του δύναμης, τους ωθεί και αυτούς στο ρίσκο, εφόσον οι όροι του πολιτικού παιγνίου τίθενται από τον ισχυρό.
O κίνδυνος εγκυμονεί σε όλους τους τομείς άσκησης δημοσίων πολιτικών που επεξεργάζεται το βιβλίο, και μάλιστα με οξύτατο τρόπο: στις πολιτικές της μετανάστευσης, στα πεδία των μεταρρυθμίσεων, του κράτους δικαίου, των ατομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Η κρίση λοιπόν επαναφέρει στα καθ’ ημάς το ξεχασμένο ή μάλλον απωθημένο μάθημα της αδιαιρετότητας των δικαιωμάτων. Οταν παραβιάζονται, και μάλιστα τόσο απροκάλυπτα, τα κοινωνικά δικαιώματα, αμέσως έρχεται η σειρά όλων των άλλων δικαιωμάτων, από τα παραδοσιακά ατομικά, μέχρι την ίδια την ιδέα της πολιτικής συμμετοχής. Αυτός ο κίνδυνος διαγράφεται, με τον πιο αποφασιστικό τρόπο, από τη νεοναζιστική εφόρμηση στο κεντρικό πολιτικό στερέωμα στην Ελλάδα της κρίσης. Δι’ αυτής, απροσχημάτιστα πλέον, απειλείται το πολίτευμα. Το ρίσκο οφείλουν να το αναλάβουν όσοι διακονούν την ανατροπή των πολιτικών που έχουν οδηγήσει την κοινωνία σε αποδιάρθρωση και τη δημοκρατία σε εκφυλισμό. Ούτε να υποκλιθούν στην εξουσία της νεοφιλελεύθερης βίας ψοφοδεείς, συνεργαζόμενοι μαζί της, τάχα για να την αμβλύνουν, ούτε να οδηγηθούν απερίσκεπτα σε καταστροφικές στρατηγικές, πεπεισμένοι πως ο «αντίπαλος μπλοφάρει». Διότι, και στις δύο αυτές κατευθύνσεις, η κατάληξη (θα) είναι τραγική. Υπάρχουν παραδείγματα, ένθεν και ένθεν. Το πρώτο πάντως το βιώνει αδιάψευστα η ελληνική κοινωνία. Και η εικόνα είναι τόσο εύγλωττη που δεν χρειάζεται λεζάντα.
[...] Διαλέγουμε τον δρόμο του ρίσκου διά της στράτευσης. Σε τέτοιου είδους υπαρξιακά διλήμματα για το μέλλον της κοινωνίας και της δημοκρατίας, ουδετερότητα δεν νοείται. Στρατευόμαστε όμως με επίγνωση, με συναίσθηση της αφόρητης δυσκολίας και του ανελέητου βάρους. Με σοβαρότητα και στρατηγικές, χωρίς συναισθηματισμούς και ανέξοδες ρητορείες. Με πίστη στο περιεχόμενο της αξιακής αποσκευής της αλληλεγγύης. [...]
Καλοτάξιδο το βιβλίο
→Ο Δημήτρης Χριστόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο και αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (FIDH)
Γιατί
οι μεταρρυθμίσεις είναι μια έννοια ζωτική για την Αριστερά; Ποια μπορεί
να είναι μια ρεαλιστική και ταυτόχρονα ανθρώπινη διαχείριση του
μεταναστευτικού; Ποιοι δικαιούνται την ελληνική ιθαγένεια; Τι τιμωρεί η
δημοκρατία; Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τον
νεοναζισμό, υπερβαίνοντας ενίοτε την τομή «Μνημόνιο – αντιμνημόνιο»;
Πόσο αυτόνομος είναι ο αγώνας για τα δικαιώματα σε συνθήκες κρίσης;
Γιατί η ασφάλεια και η ελευθερία δεν είναι έννοιες αντιθετικές; Αυτά
είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέλει να απαντήσει το βιβλίο.Μεταξύ λοιπόν του νεοφιλελεύθερου ασκητισμού της λιτότητας στον οποίο με οδυνηρή ευλάβεια μπήκαμε τα τελευταία χρόνια και της (εξίσου νεοφιλελεύθερης) ευδαιμονίας της κατανάλωσης που για αρκετούς –όχι όλους βέβαια– κυριαρχούσε μέχρι πριν λίγο καιρό, νομίζω ότι υπάρχει δρόμος που με ευθύνη και αποφασιστικότητα καλούμαστε να χαράξουμε. Δεν είναι φυσικά τυχαίο ότι μερικοί από εκείνους που διακονούσαν το ασύστολο καταναλωτικό πνεύμα του καπιταλισμού τώρα έχουν αναλάβει το ρόλο του ηθικολόγου πάστορα που θεραπεύει το άρρωστο ελληνικό σώμα, τιμωρώντας έτσι τον απείθαρχο μαθητή του ευρωπαϊκού Νότου.
Είναι λοιπόν ώρα για κριτική. Μόνον έτσι έχουμε ελπίδες να γλιτώσουμε από τον πολιτικό αταβισμό, να αποκρούσουμε την πιο αποκρουστική εκδοχή του ακροδεξιού εξτρεμισμού αλλά και τον μονόδρομο του νεοφιλελεύθερου ριζοσπαστισμού, που εκβιάζει την ανθρώπινη κρίση υπαγορεύοντας τη «μη σκέψη» ως τη μόνη σκέψη. Αυτή την προοπτική θέλει να υπηρετήσει το βιβλίο.
[…] Η διαχείριση της κρίσης που βιώνουμε ωθεί τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις σε πολιτικές υψηλού ρίσκου. Επομένως, και όσους αντιστέκονται, είτε διά του διανοητικού εκτοπίσματος του επιχειρήματος είτε διά της υλικής του δύναμης, τους ωθεί και αυτούς στο ρίσκο, εφόσον οι όροι του πολιτικού παιγνίου τίθενται από τον ισχυρό.
O κίνδυνος εγκυμονεί σε όλους τους τομείς άσκησης δημοσίων πολιτικών που επεξεργάζεται το βιβλίο, και μάλιστα με οξύτατο τρόπο: στις πολιτικές της μετανάστευσης, στα πεδία των μεταρρυθμίσεων, του κράτους δικαίου, των ατομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Η κρίση λοιπόν επαναφέρει στα καθ’ ημάς το ξεχασμένο ή μάλλον απωθημένο μάθημα της αδιαιρετότητας των δικαιωμάτων. Οταν παραβιάζονται, και μάλιστα τόσο απροκάλυπτα, τα κοινωνικά δικαιώματα, αμέσως έρχεται η σειρά όλων των άλλων δικαιωμάτων, από τα παραδοσιακά ατομικά, μέχρι την ίδια την ιδέα της πολιτικής συμμετοχής. Αυτός ο κίνδυνος διαγράφεται, με τον πιο αποφασιστικό τρόπο, από τη νεοναζιστική εφόρμηση στο κεντρικό πολιτικό στερέωμα στην Ελλάδα της κρίσης. Δι’ αυτής, απροσχημάτιστα πλέον, απειλείται το πολίτευμα. Το ρίσκο οφείλουν να το αναλάβουν όσοι διακονούν την ανατροπή των πολιτικών που έχουν οδηγήσει την κοινωνία σε αποδιάρθρωση και τη δημοκρατία σε εκφυλισμό. Ούτε να υποκλιθούν στην εξουσία της νεοφιλελεύθερης βίας ψοφοδεείς, συνεργαζόμενοι μαζί της, τάχα για να την αμβλύνουν, ούτε να οδηγηθούν απερίσκεπτα σε καταστροφικές στρατηγικές, πεπεισμένοι πως ο «αντίπαλος μπλοφάρει». Διότι, και στις δύο αυτές κατευθύνσεις, η κατάληξη (θα) είναι τραγική. Υπάρχουν παραδείγματα, ένθεν και ένθεν. Το πρώτο πάντως το βιώνει αδιάψευστα η ελληνική κοινωνία. Και η εικόνα είναι τόσο εύγλωττη που δεν χρειάζεται λεζάντα.
[...] Διαλέγουμε τον δρόμο του ρίσκου διά της στράτευσης. Σε τέτοιου είδους υπαρξιακά διλήμματα για το μέλλον της κοινωνίας και της δημοκρατίας, ουδετερότητα δεν νοείται. Στρατευόμαστε όμως με επίγνωση, με συναίσθηση της αφόρητης δυσκολίας και του ανελέητου βάρους. Με σοβαρότητα και στρατηγικές, χωρίς συναισθηματισμούς και ανέξοδες ρητορείες. Με πίστη στο περιεχόμενο της αξιακής αποσκευής της αλληλεγγύης. [...]
Καλοτάξιδο το βιβλίο