TA ΝΕΑ - ΓΝΩΜΕΣ
Να διωχθεί ποινικά η μισαλλοδοξία;
Του Δημήτρη Χριστόπουλου
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Σάββατο 28 Ιουλίου 2012
Το ζήτημα της ποινικοποίησης του νεοναζιστικού, ρατσιστικού,
ακροδεξιού (ή όπως αλλιώς τον πούμε) λόγου έρχεται και ξαναέρχεται στην
επικαιρότητα με αφορμή την κοινοβουλευτική εφόρμηση της Χρυσής Αυγής.
Επ' αυτού, πιστεύω ότι ένα φιλελεύθερο - δημοκρατικό πολίτευμα πρέπει να
είναι αυστηρό με τους κανόνες του.
Χονδρικά, οι κανόνες της δημοκρατίας είναι ότι ο καθείς μπορεί να
λέει ό,τι ανατριχιαστικό θέλει διότι υπάρχει ελευθερία του λόγου, οι
αντοχές όμως είναι τελείως διαφορετικές και πολύ περιορισμένες όταν ο
λόγος γίνεται πράξη.
Οντως, μπορεί κάποιος να σκέφτεται ότι «οι μαύροι δεν είναι
άνθρωποι», «οι Εβραίοι είναι γουρούνια», «οι μετανάστες να πνιγούν» και
να το συζητάει στις παρέες του πεπεισμένος ότι έχει δίκιο.
Αυτό μπορεί να είναι πολύ εκνευριστικό για κάποιους άλλους, άλλα
έτσι είναι οι κανόνες του φιλελεύθερου παιχνιδιού. Μπορούμε να
θυμώνουμε, αλλά δεν μπορούμε να φιμώνουμε.
Διότι άμα φιμώσουμε αυτόν, τότε θα πρέπει ενδεχομένως να
ολισθήσουμε στη θέση ότι κάθε επικίνδυνη και αισχρή άποψη πρέπει να
πάψει να εκφέρεται διότι κάνει κακό, όπως κάνει η Εκκλησία με τη
βλασφημία. Με αυτό πρέπει να συνηθίσουμε να ζούμε. Ούτως ή άλλως, ζούμε
σε μια κοινωνία υψηλής έκθεσης σε αισχρότητες και αυτό είναι σχεδόν
κοινότοπο καθώς κατακλυζόμαστε από βλακείες, ακόμη και επικίνδυνες.
Οταν ο λόγος πάει να γίνει πράξη, η ποινική έννομη τάξη προβλέπει
ότι ο ηθικός αυτουργός τιμωρείται. Η ηθική αυτουργία είναι αδίκημα
δύσκολο να εξιχνιαστεί καθώς πρέπει να αποδείξει κανείς ότι υπάρχει
συνάφεια μεταξύ λόγου και πράξης. Να φανεί δηλαδή ότι το έγκλημα εις
βάρος του Εβραίου, του μαύρου ή του μετανάστη έγινε επειδή το προκάλεσε
κάποιος που μίλησε εναντίον αυτών των προσώπων. Αυτό όμως είναι σύνθετο
και επισφαλές. Αν κάποιος σκοτώσει το αφεντικό του επειδή του φερόταν
απάνθρωπα, είναι σχεδόν αδιανόητο να το χρεώσουμε σε μια αναρχική ομάδα
που λέει «θάνατος στα αφεντικά, δεξιά και αριστερά». Αρα, στην ηθική
αυτουργία είναι δύσκολη η ποινική ευθύνη, παραταύτα, μια δημοκρατία
οφείλει να την αναζητά και να την αποδίδει.
Υπάρχει όμως και η βία. Η φυσική αυτουργία. Οι προπηλακισμοί, τα
πογκρόμ, οι βαριές σωματικές βλάβες ώς και οι δολοφονίες με κίνητρα
ρατσιστικά και πολιτικά. Εδώ η δημοκρατία δεν έχει αντοχές ούτε ανοχές. Η
δημοκρατία τιμωρεί.
Και τιμωρεί αυστηρά αυτούς που δεν παίζουν με τους κανόνες της. Οι
κανόνες της δημοκρατίας είναι στο σημείο αυτό ανελαστικοί. Οποιος
βιαιοπραγεί τιμωρείται και μάλιστα πιο αυστηρά όταν το κίνητρό του είναι
ρατσιστικό ή πολιτικό.
Σήμερα στην Ελλάδα, μέλη της Χρυσής Αυγής δέρνουν και βιαιοπραγούν
χωρίς να τιμωρούνται. Αυτό είναι αδιανόητο για κράτος (δικαίου). Αυτό
συμβαίνει διότι οι πολιτικές ηγεσίες ανέχθηκαν την ανάπτυξη και εδραίωση
ενός παραεξουσιαστικού συστήματος μέσα στα Σώματα Ασφαλείας, ενός
συστήματος που εκτρέφεται με την ανοχή της Δικαιοσύνης, των πολιτικών
ελίτ και των μίντια, το οποίο συνεργεί - όχι απλώς ηθικά, αλλά και
φυσικά - στο έγκλημα ρατσιστικών κινήτρων και στη βιαιοπραγία εις βάρος
αυτών που εκλαμβάνονται ως πολιτικοί αντίπαλοι.
Εδώ όμως η δημοκρατία δεν γίνεται να μην είναι αμείλικτη. Διότι,
αλλιώς δεν είναι δημοκρατία. Σε ένα κράτος που ανέχεται οι ναζιστές να
δέρνουν, είναι ανεπίκαιρο να συζητάμε το αν οι ναζιστές μπορούν να λένε
ελεύθερα αυτά που πιστεύουν. Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι να τιμωρούνται
οι πράξεις.
Η δημοκρατία δεν ανέχεται παρακράτος. Αυτό είναι το μήνυμα. Δύσκολο
μήνυμα. Το μόνο αισιόδοξο είναι ότι στην Ελλάδα υπάρχει μια ιστορική
εμπειρία ξηλώματος παρακράτους. Ας την αξιοποιήσουμε διότι οι καιροί
είναι όντως επικίνδυνοι.
Ο Δημήτρης Χριστόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου