Δημήτρης Χριστόπουλος: «Δεν υπάρχει απλά κρίση αλλά υποβάθμιση των δικαιωμάτων»
Ο πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου μιλάει στο «Βήμα»
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 02/10/2016 05:45
«Το “όλα θα πάνε καλύτερα” τελείωσε ως αντίληψη. Πλέον παλεύουμε για να μην πάνε πολύ χειρότερα» επισημαίνει ο κ. Δ. Χριστόπουλος
«Οσο το ελληνικό κράτος και η κοινωνία βιώνουν τον εαυτό τους ως τράνζιτ, οι πρόσφυγες δεν πρόκειται να ενσωματωθούν ποτέ» λέει σε συνέντευξή του προς το «Βήμα» ο κ.Δημήτρης Χριστόπουλος, με την ευκαιρία της εκλογής του ως προέδρου της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (FIDH) στα τέλη Αυγούστου - είναι ο πρώτος Ελληνας που αναλαμβάνει υψηλή θέση σε διεθνή οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο κ. Χριστόπουλος, καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, έχει διατελέσει επικεφαλής της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (2003-11) και στη συνέχεια αντιπρόεδρος της FIDH. Πρόεδρος εξελέγη για τριετή θητεία μετά από εκλογές ανάμεσα σε 178 οργανώσεις που εκπροσωπούν περισσότερες από 100 χώρες.
Σήμερα μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στο Παρίσι, όπου εδρεύει η ομοσπονδία, την Αθήνα και τα ταξίδια που πραγματοποιεί σε όλον τον κόσμο ως πρόεδρος της FIDH. Η ειρωνεία είναι ότι αύριο επρόκειτο να επισκεφθεί τη Νικαράγουα αλλά αποφάσισε να μην πάει διότι υπήρχε μεγάλο ρίσκο να μην του δώσει βίζα η κυβέρνηση του Ντανιέλ Ορτέγα. «Ομολογώ πως μου κακοφαίνεται πολύ που ένα καθεστώς υπέρ του οποίου διαδηλώναμε στα τέλη της δεκαετίας του '80 κάνει δύσκολη την είσοδο στην επικράτειά του σε μια οργάνωση δικαιωμάτων» λέει.
Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα σήμερα;
«Πριν από την κρίση είχαμε ένα καθεστώς προστασίας των δικαιωμάτων με αρκετά κεκτημένα μεταπολιτευτικά και αρκετά δομικά προβλήματα στη θρησκευτική ελευθερία, στην ενσωμάτωση των μεταναστών, στην έκφραση των μειονοτήτων κ.ά. Στην κρίση η διολίσθηση των κοινωνικών δικαιωμάτων έφερε υποβάθμιση των πολιτικών και των ατομικών δικαιωμάτων. Πιο ενδεικτικό για μένα είναι αυτό που συνέβη με την ΕΡΤ: η προσπάθεια να ξεφορτωθούμε 2.000 ανθρώπους από τον δημόσιο τομέα οδήγησε σε περιορισμό του δικαιώματος στην πληροφόρηση».
Ανησυχείτε για τον περιορισμό των ιδιωτικών καναλιών σε τέσσερα;
«Φυσικά. Βλέπω κάτι που ορμάται από έναν καλό σκοπό, διερωτώμαι όμως και ως προς την καταλληλότητα των μέσων αλλά και ως προς την προσφορότητά τους. Αρα φυσικά τίθεται εδώ ένα ζήτημα που αφορά και το δικαίωμα στην πληροφόρηση, τον πλουραλισμό. Αλλά αυτό είναι ένα μάθημα για το πώς ξεκινώντας από κάτι το οποίο είναι ορθό, δηλαδή να μπει τάξη στο τηλεοπτικό τοπίο, μπορεί να δημιουργηθούν νοσηρές καταστάσεις».
Η συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας για τους πρόσφυγες ποια προβλήματα έχει;
«Βλέπω δύο πεδία προβλημάτων. Το πρώτο αφορά τις πολιτικές και ηθικές αρχές που υπηρετεί αυτή η συμφωνία η οποία καταργεί το προσφυγικό δίκαιο, πρέπει να είμαστε σαφείς ως προς αυτό. Το δεύτερο όμως, που επίσης είναι πολύ σημαντικό, είναι ότι και στον επιχειρησιακό τομέα αυτή η συμφωνία δεν λειτουργεί. Ο μόνος που κάνει τη βρώμικη δουλειά είναι η Ελλάδα που κρατάει τους πρόσφυγες».
Οι πρόσφυγες που βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα;
«Ζουν σε καθεστώς διαρκούς αβεβαιότητας. Το ελληνικό κράτος πρέπει να αντιληφθεί ότι αυτοί οι άνθρωποι θα μείνουν εδώ για ένα χρονικό διάστημα ή μερικοί για πάντα. Αρα το μήνυμα που πρέπει να δοθεί από το κράτος είναι ότι "αυτή είναι η πίτα που πρέπει να φάμε αλλά θα τη φάμε έντιμα, αναλογικά και δίκαια ώστε και εσείς να καταλάβετε ότι έχετε και υποχρεώσεις απέναντί μου". Αν το μήνυμα είναι "περίμενε μπας και φύγεις", τότε η ματαίωση που εισπράττει ο άνθρωπος του δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη αγανάκτηση και αυτό εισάγει νέα προβλήματα στην ούτως ή άλλως εύθραυστη κοινωνική συνοχή του τόπου μας.
Στο θέμα της εκπαίδευσης είναι πολύ σημαντικό που η Πολιτεία θέλει να εντάξει τα προσφυγόπουλα γιατί κάθε οικογένεια κρίνει μεσοπρόθεσμα το μέλλον της από τα παιδιά της. Για μένα αυτό είναι η μεγάλη τομή. Αν τα καταφέρουμε, ξεκινάμε καλά».
Ο Πρωθυπουργός είπε στον Ερντογάν ότι πραξικοπηματίες δεν είναι ευπρόσδεκτοι στην Ελλάδα προϊδεάζοντας ότι δεν θα λάβουν άσυλο οι οκτώ Τούρκοι.
«Το θέμα δεν είναι αν είναι ευπρόσδεκτοι αλλά τι αντιμετωπίζουν στη χώρα από την οποία προέρχονται. Αν αυτή η χώρα τους βασανίσει, τους περάσει από μια προσχηματική δίκη και μεθαύριο αντιμετωπίσουν πιθανώς τη θανατική ποινή, δυστυχώς θα πρέπει να υποστούμε ακόμη και αυτούς που μας προκαλούν πολιτική αποστροφή».
Πανευρωπαϊκά ποιο είναι το μεγαλύτερο ρίσκο για τα ανθρώπινα δικαιώματα;
«Εντοπίζω τέσσερα μεγάλα θέματα. Πρώτον, η διαχείριση του Μεταναστευτικού. Δεύτερον, η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας που γεννά μια σειρά προβληματισμούς σε σχέση με το καθεστώς έκτακτης ανάγκης που φαίνεται να μονιμοποιείται και να παγιώνεται - από τη Γαλλία ως την πιο ακραία και επιθετική εκδοχή στην Τουρκία. Τρίτον, υπάρχει μια διολίσθηση του κράτους δικαίου και απαξίωση του πολιτεύματος της δημοκρατίας που παρατηρείται αυτή τη στιγμή κυρίως στην Ουγγαρία και στην Πολωνία. Τέταρτον, είναι αυτό που βιώσαμε στην Ελλάδα: το πώς η άδικη και σκληρά ταξική λιτότητα δημιουργεί ρήγματα στον ιστό του πολιτεύματος και στην κοινωνική συνοχή. Και τα τέσσερα φαίνεται να διεισδύουν οριζόντια στην Ευρώπη με αποτέλεσμα την άνοδο της Ακρας Δεξιάς. Γιατί όταν ο άλλος δεν πιστεύει στη δημοκρατία, όταν βλέπει ότι η δημοκρατία δεν του δίνει λύσεις, τότε απαξιώνει το πολίτευμα».
Πόση δυνατότητα παρέμβασης και επηρεασμού έχει η FIDH;
«Η FIDH έχει ένα μεγάλο πεδίο δράσεων στον χώρο της διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης. Την περασμένη εβδομάδα ήμουν στη Γουινέα όπου στις 28 Σεπτεμβρίου 2009, με εντολή του τότε δικτάτορα, ο στρατός και σκότωσε 157 άτομα και βίασε 250 γυναίκες στο κεντρικό στάδιο της πρωτεύουσας. Εκτοτε δεν έχει δικαστεί κανένας διότι ναι μεν η χούντα έπεσε αλλά, όπως γνωρίζουμε, σε τέτοιες μεταβατικές καταστάσεις όλοι γλιτώνουν. Πήγα στη Γουινέα για να συνεχίσουμε μια δουλειά που είχαμε ξεκινήσει προκειμένου οι πρωταίτιοι των εγκλημάτων αυτών να αντιμετωπίσουν τη Δικαιοσύνη. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι οι χώρες όπου οι υπερασπιστές των δικαιωμάτων διώκονται και οι "κακοί" μένουν πάντα ατιμώρητοι.
Εντός Ευρώπης τα πράγματα είναι δύσκολα γιατί οι συσχετισμοί είναι αρνητικοί, πιο αρνητικοί απ' όσο πριν από 10 χρόνια. Συνηθίζουμε να μιλάμε για κρίση δικαιωμάτων αλλά έχουμε πλέον μεταβεί σε ένα νέο καθεστώς συστηματικής και συνολικής υποβάθμισης των δικαιωμάτων. Δεν βρίσκεται εκεί που βρισκόταν η Ευρώπη. Το "όλα θα πάνε καλύτερα" τελείωσε ως αντίληψη. Πλέον παλεύουμε για να μην πάνε πολύ χειρότερα. Σ' αυτή τη φάση λοιπόν η θέση της FIDH, όπως και άλλων οργανώσεων, είναι να προσπαθεί να δημιουργεί μια αίσθηση εγρήγορσης αλλά και συνάμα - κι αυτό είναι το στοίχημά μου - να μπορούμε σε κάθε συγκεκριμένο θέμα να προτείνουμε μια ρεαλιστική, βιώσιμη και δίκαιη αντιπρόταση. Το να καταγγέλλουμε απλώς δεν οδηγεί πουθενά».