Μετά το Παρίσι
paris_attacks.jpg
Τα γεγονότα του Παρισιού έρχονται σε μια στιγμή που η Ε.Ε. είχε ήδη μπει στη λογική της αναδίπλωσης και των περιορισμών | AP PHOTO
Η επίθεση στο Παρίσι, όπως και στη Βηρυτό, μας ακυρώνει. Μας πεθαίνει. Δεν χωράει σε συμψηφισμούς, ούτε πολιτικής ούτε ιστορίας.
Αυτό είναι τόσο αυτονόητο για μένα που πιθανώς θα μπορούσα να το παραλείψω.
Αλλά επειδή αυτό είναι απολύτως θεμελιώδες για το πώς αντιμετωπίζουμε την υπόθεση και, επίσης, επειδή στην Ελλάδα ζούμε, και κατά τον Αδωνι Γεωργιάδη «φταίει ο Τσίπρας και η Χριστοδουλοπούλου» ή για τη Ραχήλ Μακρή «ο Ολάντ κι ο Ομπάμα», ας το ξεκαθαρίσουμε εξαρχής.
Ενα τρομοκρατικό χτύπημα αυτών των πραγματικών και συμβολικών διαστάσεων μας θέτει ενώπιον δύο διαρκώς επανερχόμενων διλημμάτων: το πρώτο είναι πόση ελευθερία θα παραχωρήσουμε στο κράτος για την ασφάλειά μας και το δεύτερο είναι να διερευνηθεί σε τι βαθμό η βία -και η στρατιωτική επέμβαση εν προκειμένω- μπορεί να φέρει λύσεις ή να εντείνει τα προβλήματά μας.
Η νίκη της τρομοκρατίας είναι το γεγονός ακριβώς ότι αντιμετωπίζουμε την ασφάλεια και την ελευθερία διαζευκτικά: ή η μία ή η άλλη.
Υπό το καθεστώς του τρόμου, οι άνθρωποι αποδέχονται τη δραστική συρρίκνωση της ιδιωτικής τους σφαίρας και επιδοκιμάζουν ή ανέχονται παραβιάσεις των δικαιωμάτων που υπό άλλες συνθήκες θα φαίνονταν ασύλληπτες.
Ετσι έγινε στις ΗΠΑ με τη διαβόητη Patriot Act μετά την 11η Σεπτεμβρίου, το έκτοτε γενικευμένο σύστημα ηλεκτρονικών υποκλοπών και παρακολουθήσεων και τη χρήση βασανιστηρίων ως αποδεκτής ανακριτικής μεθόδου.
Περαιτέρω, η στρατιωτική επέμβαση είναι πάντα μια πρόκληση όταν η Δύση απειλείται ή νιώθει πως απειλείται.
Και το ενδεχόμενο της επέμβασης κατά του ISIS στη Συρία και το Ιράκ είναι σήμερα ορατό και πολιτικά βάσιμο.
Πρέπει, εννοείται, να ληφθεί υπόψη η νωπή εμπειρία σε κεντρική Ασία και Μέση Ανατολή (Αφγανιστάν και Ιράκ), που έδειξε ότι οι στρατιωτικές επεμβάσεις δεν λύνουν αλλά επιτείνουν το χάος τόσο σε ό,τι αφορά τους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς του πολέμου όσο και στη διαχείριση της διάδοχης κατάστασης.
Πέραν αυτών, η ανάληψη της ευθύνης ενός πολέμου είναι πάντα ένα ανοιχτό ηθικό ερώτημα λόγω του δεδομένου κινδύνου απώλειας ανθρώπινων ζωών και της αβέβαιης νομιμοποίησης διεθνών παραγόντων να αλλάξουν ένα πολιτικό καθεστώς, για όποιες αιτίες το θεωρούν σκόπιμο.
Περαιτέρω, σε ό,τι αφορά την εμπλοκή του ISIS στο χτύπημα στη γαλλική πρωτεύουσα, ένας κρίσιμος παράγοντας που πρέπει να μας απασχολήσει είναι το κατά πόσο μια στρατιωτική επιχείρηση στα εδάφη του θα μπορέσει όντως να αποφέρει ένα κρίσιμο χτύπημα στις πραγματικές δυνατότητές του να σκορπάει τον τρόμο ή, αντιθέτως, θα εντείνει το μίσος όσων στρατολογεί – ανάμεσά τους και των αναθρεμμένων στο Παρίσι και το Λονδίνο.
Το γεγονός ότι ένα διαβατήριο που βρέθηκε στον τόπο της επίθεσης φέρεται να είχε καταγραφεί στη Λέρο πριν από μερικούς μήνες με κάνει να αναρωτηθώ με πόσο περισσή ανευθυνότητα κάποια κυβερνητικά τζιμάνια σε νευραλγικά πόστα (Αμυνας, Εξωτερικών και Δημόσιας Τάξης) διαλαλούσαν την άνοιξη πως αν οι εταίροι μας δεν μας συμπαρασταθούν στο προσφυγικό, «θα γεμίσουμε την Ευρώπη τζιχαντιστές».
Αλήθεια, τι να λέτε τώρα, κύριοι Πανούση, Κοτζιά και Καμμένε;
Πέραν λοιπόν των παραπάνω ερωτημάτων με τα οποία θα είμαστε αντιμέτωποι όποτε και αν συνέβαινε το τρομοκρατικό χτύπημα, σήμερα, δυστυχώς, έχουμε κι ένα άλλο στο κεφάλι μας: το προσφυγικό.
Πόσο και πώς το χτύπημα θα επηρεάσει την Ευρώπη, σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του προσφυγικού;
Δυστυχώς, ήδη και πριν από τη 13η Νοεμβρίου, είχε φανεί πως η Ευρωπαϊκή Ενωση, μετά από μια μάλλον αποτυχημένη προσπάθεια ανοίγματος που επιχειρήθηκε από τη γερμανική κυβέρνηση στις αρχές του φθινοπώρου, είχε αρχίσει να αναδιπλώνεται επικίνδυνα.
Αρχές Σεπτέμβρη, θυμίζω, η καγκελάριος Μέρκελ έκανε ένα θετικό σινιάλο λέγοντας πως η Γερμανία θα δεχτεί 800.000 ανθρώπους, αλλά αυτό είχε ως αποτέλεσμα την κάθετη πτώση της δημοφιλίας της στην πατρίδα της, την οικοδόμηση τοίχων στην Κεντρική Ευρώπη και την επίταση της δικής μας επανάπαυσης πως «όλοι θα πάνε στη Γερμανία».
Ετσι λοιπόν, η Γερμανία άλλαξε ρότα και αυτό πανηγυρικά καταγράφηκε στη μίνι σύνοδο των Βρυξελλών της 26ης Οκτωβρίου.
Εκεί πλέον φάνηκε πως η Βόρεια Ευρώπη οδεύει άμεσα στο κλείσιμο των συνόρων της.
Νομίζω πως είναι εύκολα αντιληπτό ότι αν αυτό συμβεί, η χώρα μας θα βρεθεί ενώπιον μιας άνευ προηγουμένου κρίσης, καθώς η εκροή των προσφύγων θα σταματήσει, ενώ η εισροή θα συνεχίζεται.
Τότε δηλαδή θα δούμε πραγματικά τι σημαίνει «προσφυγική κρίση», καθώς όλη η χώρα θα γίνει μια Μυτιλήνη χωρίς καράβι για Πειραιά.
Τα γεγονότα του Παρισιού έρχονται σε μια στιγμή λοιπόν που η Ε.Ε. είχε ήδη μπει στη λογική της αναδίπλωσης και των περιορισμών που φυσικά δεν θα διευθετήσουν το ζήτημα, απλώς θα το μεταθέσουν, επιτείνοντάς το.
Ηταν στραβό το κλήμα, το ’φαγε κι ο γάιδαρος, που λένε. Είναι δυστυχώς πολύ πιθανό η 13η Νοεμβρίου να επισπεύσει αυτές τις αποφάσεις.
Τα αποτελέσματα για την Ευρώπη θα είναι δραματικά: με πρόσχημα τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας θα απαρνηθεί την ηθική και νομική της υποχρέωση να συμπαρασταθεί στους πρόσφυγες.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι εγκαταλείπουν το βιος τους διότι έχουν να κάνουν με αυτούς τους διεστραμμένους μηδενιστές της ανθρώπινης ύπαρξης.
Τα αποτελέσματα θα είναι όμως διπλά δραματικά για την Ελλάδα, διότι πλέον η χώρα, από τη μια μέρα στην άλλη, θα μετατραπεί από τόπο διέλευσης σε τόπο αναμονής εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Η 13η Νοεμβρίου 2015 σίγουρα θα αλλάξει τη ζωή μας. Εχουμε κάθε λόγο να παλέψουμε να μην την αλλάξει προς το πολύ χειρότερο.
*Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Πάντειο Πανεπιστήμιο